Carl Duisberg (1861 - 1935)

Konu: Carl Duisberg (1861 - 1935) Ptsi Haz. 21, 2010 9:52 am

Alman kimyacı ve sanayici Duisberg,
Farbenfabrik Bayer (Boya Fabrikalan) yönetim kurulu başkanı olarak,
ilgili en büyük Alman kimya işletmelerinin I.G.Farben adı altında
birleşmesine önayak oldu.

Duisberg Wuppertal-Barmen'de bir sırma dokumacısının oğlu olarak dünyaya
geldi. Oğlunun kendi mesleğini sürdürmesini isteyen babasına karşı
gelen annesi, Carl'ı liseyi bitirmesi için teşvik etti.

Duisberg 1878'de komşu kasaba Elberfeld'de kimya meslek okuluna
yazıldıysa da sekiz ay sonra kimya, fizik ve ekonomi politik eğitimi
görmek üzere Göttingen ve Jena'ya gitti. Burada 1882'de edebiyat doktoru
ünvanını aldı.

Benzopurin'i Bulması Münih piyade hassa alayında bir yıl hizmet
verdikten sonra 1883'te Strassburg'da Bayer şirketine girdi. 1884'te
Elberfeld'de Bayer Farbenfabriken (Boya Fabrikaları) şirketine kimyacı
olarak alındı. Bu işletme 1863 yılında Friedrich Bayer ve Johann
Friedrich Weskott tarafından kurıılmuştu. Duisberg kendini bundan böyle
boya maddeleri alanında araştırmalara adadı. 1885'te bulduğu Benzopurin 4
B boya maddesi firmanın en başarılı ürünü oldu. Buna benzer bir boya
maddesi (Kongo kırmızısı) üreten Berliner Agfa şirketiyle aralarında
Benzopurin'in pazarlanmasıyla ortaya çıkan patent hakkı ile ilgili
anlaşmazlıkları, Duisberg adı geçen firmayla bir işbirliği sözleşmesi
imzalayarak çözdü. Akıllıca yürüttüğü görüşmeler sayesinde Duisberg
kariyerinde çabuk yükseldi ve kendisine imza yetkisi verildi. Duisberg
27. doğumgününde Bayer yönetim kurulu başkanı Carl Rumpff'ın yeğeni
Johanna Seebohm ile evlendi.

Bayer Yönetim Kurulu Üyeliği 1888'de Bayer tarafından başlatılan ilaç
üretimi, Duisberg'in önerisiyle, 1891'de faaliyete başlayan bilimsel bir
merkez laboratuvarının açılmasıyla ilerleme kaydetti. Duisberg bunu
izleyen yıllarda araştırma çalışmalarına ara vererek, Bayer'in 1891'de
Wiesdorf am Rhein'de bulunan Farbenfabrik Dr. Carl Leverkus adlı boya
fabrikasını devralmasıyla daha da önem kazanan planlama ve organizasyon
işlerini üstlendi. Duisberg bundan dört yıl sonra "Leverkusen Boya
Maddeleri Fabrikalarının Yapısına ve Organizasyonuna İlişkin Notlar"ını
sunarak fabrikanın gelişmesi için gerekli temelleri attı. Yüzyıl başında
birçok kimya fabrikası kuruluşuna, çalışanlar için lojman inşa edilmesi
konusunda örnek oldu.

Duisberg 1900'da Bayer yönetim kurulu üyeliğine getirildi. Ondan bir yıl
önce, Duisberg'in baskısı üzerine, on saatlik çalışma gününe yer
verilmişti.1905 yılında da günlük mesainin dokuz saate indirilmesini
sağladı. Ayrıca bir emekli sandığının ve işçi ve memur destek fonunun
kurulmasına önayak oldu.

ABD'ye birkaç kez iş gezisine çıkan Duisberg, bu ülkedeki tröst
oluşumlarını inceledi. Bunun ardından büyük Alman kimya fabrikalarının
birleşmesine ilişkin tasarılarını geliştirdi. Duisberg'in çabaları
sonucu BASF, Agfa ve Bayer 1904'te yapacakları işbirliğini düzenleyen
bir sözleşme imzaladılar. Duisberg, iki yıl sonra bü üçlü birliğin
yöneticiliğini üsttendi. 1912'de, şirketlerini Leverkusen'e taşıyan
Bayer-Werke'nin genel müdürlüğüne atandı.

Duisberg Birinci Dünya Savaşı sıralarında ortak menfaatlerini korumak
amacıyla kendilerine birkaç firmanın daha katılmasını sağladı. Bütün
firmalar bağımsızlıklarını ve kendi örgütlenmelerini korurken, kârları
şirketler birliğine ait olup yüzde hesabıyla paylaştırıldı.

LG.Farben Şirketinin Kurulması 20'li yıllarda ortaya çıkan ekonomik
buhran, kimya fabrikalarının satışlarında bir düşüşün oluşmasına neden
oldu. Çaresi, üretim maliyetinin düşürülmesinde yatıyordu. Duisberg'in
düşüncesine göre, bu hedefe ancak bütün işletmelerin birleşmesiyle
erişilebilirdi. Şirketleri ikna etmek için gösterdiği çabalar 1925'te
başarıyla sonuçlandı. Menfaat birliklerinin üyeleri I.G.Farbenindustrie
AG adı altında birleştiler.

Duisberg hem yönetim, hem de denetim kurulu başkanlığına getirildi. Çok
geçimli bir görüşme partneri alan Duisberg, girişimci çalışmaları yanı
sıra araştırma ve bilim konularını da hiç gözardı etmedi. (Carl Duis-
berg Vakfı 1929'da kuruldu.) Duisberg 1935 yılinda 73 yılında
Leverkusen'de hayata veda etti.

» Adnan Kaşıkçı (1935 - .... )