MESLEK SEÇİMİ

Konu: MESLEK SEÇİMİ Paz Haz. 27, 2010 12:00 pm

İnsanlar hayatının ilk 15–20 yılında çocukluk
ve gençlik dönemini yaşarlar. Bu dönemin son 3 – 5 yılında sıkça
zihinleri meşgul eden konu, hayatını hangi mesleğin sahibi olarak
geçireceğidir.

Bize göre çok az sayıda insan meslekleri yeterince tanıyor. Yine çok az
sayıda üniversite adayı yeteneklerini tam anlamıyla keşfetmiş durumda.
Bir mesleğe karar verirken;

1. Kendinizi tanımalısınız
2. Meslekleri tanımalısınız
3. Üniversiteleri tanımalısınız

MESLEĞİNİZİ SEÇERKEN ÖNCE KENDİNİZİ TANIMALISINIZ :
Öğrenciler daha ortaokulda iken kendi kendileri keşfedebilmeliler.
Resim, müzik, güzel sanatlar, hitabet gibi konularda kabiliyeti olan bir
öğrenci bu kabiliyetleri kısmen veya tamamen değerlendirebileceği
meslekleri öncelikle aklından geçirebilmeli. Kendinizi tanıma konusunda
şu iki soruya cevap arayalım.

a) Meslek ilginizi biliyor musunuz?

b) Kabiliyetinizi belirleyebildiniz mi?

Aileniz, rehber öğretmeniniz, çevreniz bu soruların cevabını bulmada
sizin en önemli yardımcılarınız olacaktır.

MESLEK KABİLİYETİNİZ :
Kendiniz için uygun bulduğunuz meslek hakkında ne kadar
kabiliyetlisiniz? Sınav tarihine kadar bu mesleği kazandıracak yeterli
puana ulaşabilecek misiniz? Puanınız yeterli diyelim. Kazandığınız
bölümde 4 – 5 yıl okuduğunuzda, o mesleği en iyi öğrenen kişilerden biri
olacaksınız belki, ama kapasiteniz kendinizi aşırı zorlamadan bu bölümü
bitirmeye elverişli mi?

Bazen çabaları kazanmaya yetmediği için hayal kırıklığına uğrar, bazen
de güç bela okulu kazanır, fakat üniversite yıllarında büyük zorluklarla
karşılaşır. Bu karamsar tabloları önünüze sermekteki asıl amacımız,
muhtemel olumsuzlukları belirterek aklınıza getirmediğiniz tehlikelerden
sizleri korumaktır. Peki mühendislik branşlarına kabiliyetiniz olup
olmadığını nasıl anlayacaksınız? Aynı şekilde Tıp, Hukuk, Siyasal
bölümlerine, öğretmenliğe ne kadar kabiliyetlisiniz?;

Mühendislik fakültelerini aklınızdan geçiriyorsanız; herhalde
sınıfınızın en iyi 5 – 6 öğrencisinden birisiniz. Özellikle matematik ve
fizikte çok başarılısınız. Üç boyutlu düşünebilme ve hayal gücünüz de
çok iyi olsa gerek. Değilse okurken de, mezun olduktan sonra da
zorlanabilirsiniz.

Tıp ve Tıbbi bilimlerle ilgili yatkınlığınıza ölçü olarak ise biyoloji,
kimya ve Türkçe derslerindeki başarınızı düşünebilirsiniz. Hukuk ve
Siyasal bilimler bölümleri için mantık, muhakeme, Türkçe’ yi kullanma
gücü, ikna yeteneği gerekir. İdareciliği hedefleyen öğrencilerin zeki,
geçimli, lider yapılı, düzgün yazılı ve ifade gücüne sahip kimseler
olması uygun olur. Öğretmen adaylarının; idealist, sabırlı, fedakar,
ikna gücü iyi kimseler olması gerekir.

Lise son sınıftaki öğrencilerin Öğrenci Seçme ve Yetiştirme sınavlarına
(ÖSYS) girmesi bir bakıma ilerde çalışacağı iş alan(lar)ını ve mesleğini
belirtmek anlamına gelmektedir. O halde meslek seçimi öncesindeki bir
adayın öğrenmesi gereken bilgi ve tutumlar şu şekilde özetleyebiliriz.

Mesleki tercihler ilk ve orta öğretim boyunca verilecek kararlara ve
yapılacak tercihlere yakından bağlıdır. O halde mesleki tercih, lise son
sınıftan çok önce temel öğretim son kademesinde (sekiz yıllık ilk ve
orta okulun sonunda) gireceğiniz orta öğretim kurumunun yapısına bağlı
olarak değişecektir.

Lisedeki alanınız ve aldığınız seçmeli dersler de mesleki tercihlerinize
yön verecektir. Sosyal bilimler alanında öğrenim gören bir öğrencinin
hiç bir kısıtlama olmamasına rağmen Fen ve Matematik puanı ile öğrenci
alan yüksek öğretim programlarını istemesi onun başarı şansını
düşürecektir.

Mesleki tercihinizi yapmadan önce kendinizi tanıyınız. Kendinizi
tanıyabilmeniz için ise, şu soruları irdeleyiniz.
Beden ve boy durumum nasıl? Bazı meslekler belirli bir boy ve ağırlıkla
sahip kişiler talep ederler.
Beş duyu organının işlerliği meslek seçiminden önemlidir.

Kişisel özellikleriniz ile yapacağınız meslekler arasında yakın
ilişkiler vardır. Duygusal ve sosyal olgunluğunuz, kendinize güven
dereceniz, girişkenlik ve ataklık meslek seçiminde göz önünde
bulundurmanız gerekenlerden yalnızca bir kısmıdır.

İlgilerinizde meslek seçiminde önemlidir. Neleri yapmaktan ve neleri
yapmamaktan hoşlanıyorsunuz? Serbest zamanlarınızda nelerle
uğraşıyorsunuz.? Bunlar size seçeceğiniz meslek konusunda ip uçları
verir.
Okul başarınız, öğrenim hayatınız boyunca başarılı olduğunuz ve başarılı
olamadığınız dersler hangileri? Onlarla seçmeyi düşündüğünüz
meslek(ler) arasında ilişki kurabilir mi?

Güzel sanatların herhangi bir koluna karşı özel yeteneğiniz var mı?
Kavrama gücünüz hangi alanda daha baskın?
Aileniz sizden beklentileri ve ekonomik gücü nasıldır? Uzun süreli
eğitim isteyen bir mesleğe yönelebilir misiniz?
Bu soruları cevapladıktan sonra mesleklerle ilgili araştırmanızı
yapınız.

GENCİN MESLEK SEÇİMİNDE ANNE – BABAYA ÖĞÜTLER

Lise yılları özellikle son sınıflar, gencini geleceğine ilişkin yeni
kararlar almasını ve bu kararları uygulamaya koymasını gerektiren
yıllardır. Lise öğrencileri ile yapılan araştırmalar lise son sınıf
öğrencilerinin en çok "gelecek, meslek ve tahsil" konusunda kaygıya
düştüklerini göstermektedir. Bu halde bu yıllar genç için kritik
yıllardır ve aile yani anne-baba ve gençle ilgili diğer yetişkin
bireyler gence yardımcı olmalıdırlar.

Anne-babanın üniversite sınavına hazırlanan gence karşı izlemesi gereken
tutumları şu şekilde özetleyebiliriz.

Çocuğunuzun kendi istekleri ve yetenekleri doğrultusunda seçim yapmasına
izin veriniz. Meslek seçimi konusunda yol gösterilebilir, fikrinizi
söyleyebilirsiniz ama son kararı siz değil, çocuğunuz versin.

Bazı durumlarda anne-baba kendi gerçekleştiremedikleri ideallerini
çocuklarının gerçekleştirmesini isterler. “Ben olamadım, o olsun"
anlayışı ile genç zorlanır, baskı altında tutulur. Çocuğunuzun istek ve
ideallerinin sizinkinden farklı olabileceğini unutmayınız.

Bazı meslekler özel yetenek gerektirir. Güzel sanatlar alanına giren
meslekler gibi. Bazı anne-babalar çocuğun yeteneklerine bakmadan onu
zorlar. Çocuğunuzun yeteneklerine ve isteklerine uygun olmayan bir
mesleği seçmesi onu mutsuz ve başarısız yapar.

Çocuğunuzu kendinden daha başarılı olanlarla kıyaslamak onu üzer.
Unutmayın insanlar yetenekleri yönünden eşit değildir. Nasıl boyları,
kiloları, saç ve göz renkleri aynı değilse başarıları da aynı
olmayabilir. Çocuğunuzun durumunu başkaları ile değil, daha önceki kendi
durumu ile kıyaslayınız.

Ailede eşler arasındaki çatışmalar veya ergenlik çağındaki gençle
yapılan tartışmalar gencin başarısını azaltacağından bu konuda titiz
davranınız.

Ders çalışma konusunda yapılacak aşırı baskılar çocuğunuzun ders çalışma
ve başarma isteğini düşüreceğinden bu konuda aşırı baskı yapmayınız.
Çalışmasını kolaylaştıracak şekilde davranınız.
Çocuğunuzun sınava sakin ve endişeden uzak hazırlanmasına çalışınız.

Lise derslerinin yükünün yanında, üniversite sınavına da hazırlanması
çocuğunuzun yükünü arttırmaktadır. Çocuğunuzun rahatlayabilmesi için
ders dışı faaliyetlere zaman ayırmasına müsaade ediniz.

MESLEĞİNİZİ SEÇERKEN AŞAĞIDAKİ SORULARA CEVAP
ARAYINIZ
Mesleğin Niteliği
O meslekte çalışan kişilerin çalışma süreleri içinde neleri
gerçekleştirdikleri ve yaptıkları işin arkasında yapmakla yükümlü olduğu
faaliyetler nelerdir?

Çalışma Ortamı Nasıldır?
Mesleğin tehlikeli yanı var mı? İş ortamının sıcaklığı, ışığı, görüntüsü
nasıldır.? Kapalı veya açık bir havada mı yapılıyor?

Mesleğe Hazırlanma
Gerekli olan eğitim dönemi ne kadar? Okul sonrası özel bir hazırlık
gerekiyor mu?

Mesleğe Girmek İçin Aranan Özellikler
Yaş, cinsiyet, boy, kilo ve dış görünüşle ilgili şartlar var mı?

Mesleğe Giriş – Emekli Olma Koşulları
Mesleğe nasıl girilir? Sınavla, atama veya kişisel gayretle mi? Hangi
yaşlar arasında yapılabilir? Sosyal güvenliği var mı?

Meslekte İlerleme
Meslekte ilerleme neye bağlıdır? Çalışmaya mı? Kıdeme mi? Bu meslekten
başka geçiş yapılabilir mi?

Mesleğin Olumlu ve Olumsuz Yönleri
Mesleği yapanlar için mesleğin en olumsuz ve en cazip tarafı nelerdir?
Mesleğin toplumdaki saygınlığı nedir?

İş Bulma İmkanı
Seçilecek mesleğe olan talep ne durumda? Bölgeye veya mevsime göre
gereklilik gösteriyor mu? İş bulmak kolay mı? Bu mesleğe duyulan
ihtiyacın azalması veya artması söz konusu mu? Kamu ve özel sektörde iş
bulunabileceği gibi serbest çalışma imkanı da verebiliyor mu?

Mesleğin Getireceği Kazanç
Bu meslekte çalışanların ortalama kazançları ne kadar? Kazançlar günlük,
haftalık, aylık veya mevsimlik olarak değişiyor mu? Aynı meslekte
çalışanlar arasında ülkenin değişik bölgelerinde yaşayanlarda kazanç
bakımından fark var mı?