Ateş hattında 'duble' kilitli servet!

Bugün Rum radyosunun ortaya attığı bir iddia aslında Türkiye'nin son
yaşadığı süreç düşünülünce oldukça manidar. Doğu Akdeniz'de zengin bir
doğalgaz rezervi bulundu.
İddiaya göre bulunan doğalgaz rezervi tam 24.000.000.000.000 kübik
feet (24 TRİLYON KÜBİK FEET)
Bu rakamı bizim de kullandığımız bir birime çevirelim: 708 milyar
metreküp. Geçtiğimiz günlerde Rusya Başbakanı Vladimir Putin, Mavi Akım
ile ilgili bir İsrail sorusuna, "Onlar zaten bir rezerv keşfettiler.
Dolayısıyla Mavi Akım'dan gelecek gaza ihtiyaçları kalmadı. Bu nedenle
projenin gecikmesi için de bir sebep kalmadı" diyerek bulunan rezerve
işaret etmişti.

Rum radyosu tarafından verilen haberde bahsedilen
rezerv Tamar ve Levathian bölgelerinde yer alan ve Amerikan enerji devi
Noble tarafından rezerv tespiti yapılan bir sahada bulunuyor. Aslında
bu bölge tam bir Bermuda Şeytan Üçgeni'ni çağrıştırıyor.
BİRİNCİ KİLİT: KIBRIS SORUNU
Fakat rezervin
ayrıntıları yavaş yavaş netleşiyor. Öncelikle rezervin şu anda en
karışık bölgede olduğuna dikkat etmek gerekiyor. Rum radyosunun verdiği
habere göre bulunan rezervler Güney Kıbrıs'ın (sözde) münhasır ekonomik
bölgesi içerisinde. İşte bulunan doğalgaz rezervi için kilit ilk sorun.
Çünkü Türkiye Avrupa Birliği'nin Kıbrıs olarak kabul ettiği bölgeyi
çözülememiş sorunları da gerekçe göstererek haklı bir şekilde Güney
Kıbrıs olarak tanımlıyor. Fakat bulunan rezervler dünyanın aksine
Türkiye'nin tanıdığı Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti'ne daha yakın bir
bölgede bulunuyor. Dolayısıyla rezervlerin sahipliği konusunda
önümüzdeki günlerde Kıbrıs Sorunu'yla paralel bir kilitlenme yaşanma
olasılığı ortaya çıkabilir.
İKİNCİ KİLİT: LÜBNAN-İSRAİL SORUNU
İkinci kilit
sorun ise İsrailli kaynakların rezerv çalışması yapılan bölgeyi kendi
münhasır ekonomik bölgesi içerisinde görmesi. Fakat aslında rezerv
çalışmalarının yapıldığı bölge bu açıdan da Lübnan'ın kuyularına çok
yakın. Fakat bu açıdan da yıllardır çözülememiş bir
Filistin-Lübnan-İsrail sorunu var. Bazı uzmanlara göre İsrail'in,
'İngiliz hükümetinin desteğiyle üzerine tescillendirmeye çalıştığı'
bölge aslında Lübnan'a ait. Bu tezi ortaya atanlara göre İsrail'e ait
olduğu ileri sürülen 'Rut', 'Tamar', 'Leviathan' ve 'Alon' doğalgaz
alanları İsrail kıyılarından çok uzak, Lübnan'a ise çok yakın.
Dolayısıyla burada da rezerv, ikinci bir kilit sorunun etki alanında.

Uzmanlar
tespit edilen rezervin şimdilik sadece olası rezerv konumunda olduğunu
söylüyor. Yani bu rezervin çıkarılabilir olup olmadığı konusunda henüz
ortaya konmuş bir kesinlik yok. Hatta Noble Energy'nin asıl büyük rezerv
tahmininde bulunduğu Leviathan Bölgesi'nde coğrafi başarı şansını yüzde
50 olarak gördüğüne de dikkat çekiliyor.

ALMANYA VE
NORVEÇ PROJENİN PEŞİNDE
Şimdilik çalışmalara devam ediliyor.
Belirtilen rezervin olası bir miktar mı üretilebilir bir miktar mı olup
olmadığı konusundaki belirsizlik, ayrıca kuyuların offshore olması
nedeniyle risk değerlendirmesinin karada bulunan bir kuyuya göre çok
farklı olması nedeniyle uzmanlar şimdilik rezerve şüpheyle yaklaşıyor.
Yani henüz sismik sondajlarla bulunan bir keşif olduğu düşünülüyor.
Fakat diğer yandan Almanlar'ın dev bankası Deutsche Bank, projeye
finansman sağlamak için çoktan Tamar'daki kuyunun diğer ortağı olan
İsrailli Isramco şirketinin kapısına dayanmış durumda. Zaten Isramco'ya
350 milyon dolarlık köprü kredi veren Deutsche Bank'ın teklifi 400
milyon dolarlık bir ek finansman sağlanması yönünde.
Yine bugün
gelen bir habere göre Norveçli Aker Solutions, Noble Energy ile Tamar
Projesi'nde kullanılmak üzere yeni deniz dibi kontrolü ve gerekli diğre
bazı ekipmanlar için anlaşma imzaladı. Yani hem İsrail hem de Amerikalı
Noble cephesinde çalışmalar tam gaz devam ediyor. Daha kesin sonuçların
2011'den önce alınması mümkün değil gibi görünüyor. Fakat son açıklanan
rezervlerle birlikte özellikle Türkiye ve Lübnan'ın yıllardır düğümü bir
türlü çözülememiş olan İsrail ve Kıbrıs sorunlarıyla ilgili bir kez
daha karşı karşıya gelmesi kaçınılmaz gibi görünüyor.
TÜRKİYE'NİN 20 YILLIK GAZ TÜKETİMİ KADAR
Bitirirken
şimdilik sismik tespit düzeyinde olan gaz rezerviyle ilgili bir rakam
vermekte fayda var:
Türkiye'nin geçen yıl 35.1 milyar metreküp olan gaz tüketiminin bu
yıl 37 milyar metreküpü bulacağı tahmin ediliyor. Yani eğer 708 milyar
metreküp olacağı tahmin edilen rezervin tamamı çıkarılabilir durumdaysa
bu rezerv, Türkiye'nin 242 aylık yani 20 yıldan fazla gaz ihtiyacını
karşılayabilecek büyüklükte. Türkiye'nin 2009 yılında doğalgaz ve mamul
gaz için ödediği fatura ise yaklaşık 11 milyar dolar.