Rayleigh 18 kasım 1842'de Langford
Grove Maldon, Essex'de John James Strutt 'un oğlu olarak dünyaya geldi.
Diğer bilimadamları arasında soylu sınıfın seçkin üyelerinden biriydi.
Çocukluğu ve gençliğinde zayıf bir beden yapısı vardı. Eğitimi sürekli
hastalıklarla kesildi. Erişkinliğe erişebilmesi zor gibi görünüyordu.
Eton'da 10 yaşındayken kısa bir süre geçirip sonra, üç yıl Wimbledon'da
özel bir okulda okudu. Biraz Harrow 'da kalıp, sonraki dört yılnı George
Townsend Warner (1857) ile geçirdi.
1861'de Cambridge Trinity College, e matematik okumak için girdi.
Başlangıçta yaşıtlarıyla aynı başarıyı elde edemediyse de, daha sonra
özel yetenekleri sayesinde rakiplerini geçti. 1865'te Mathematical
Tripos' dan mezun oldu. 1866'da 1871'e kadar sürdüreceği Trinity üyesi
oldu. 1872'de romatizmal ağrıları yüzünden kışı Mısır ve Yunanistan'da
geçirdi. Döndükten kısa bir süre sonra babası öldü(1873).
Baronluk rütbesi aldı ve ailesinin oturduğu ,Witham, Essex' deki Terling
Place'a yerleşti. Burdaki zamanının bir kısmıyla arazilerinin bakımıyla
ilgilenmek zorunda kaldı. Bilimsel kültürü, tarımdaki bilgisi ve hızlı
kavrama yeteneği sayesinde tarla işlerinde çok deneyim kazandı. Bununla
birlikte 1876 'da arazi işlerini küçük kardeşine bıraktı.
Bundan sonra bütün zamanını bilime ayırdı. 1879'da, deneysel fizik
profesörü ve Cavendish Laboratuvarı başkanı Maxwell'in asistanı olarak
atandı. 1884'te kendi şehri Essex'de deneysel çalışmalarını sürdürmek
için Cambridge 'den ayrıldı. 1887'den 1905'e kadar Royal Institution of
Great Britain'de felsefe profesörü olarak çalıştı. Daha sonra altı yıl
Government Committee on Explosives'e başkanlık yaptı.
Rayleigh'in ilk bilimsel çalışmaları optikle ilgi matematik konuları
üzerineydi. Fakat daha sonraki çalışmaları fiziğin bütün alanlarını
kapsadı. Bunlar arasında ses, dalga teorisi, renk görünümü,
elektrodynamik, elektromagnetism, ışığın yayılımı, sıvı akışkanlığı,
hydrodynamik, gazların yoğunluğu, viscosity, esneklik ve fotoğrafcılık
sayılabilir.Onun sabırlı ve duyarlı deneyleri, direnç akım ve
elektromotive kuvveti'nin standartlarını belirledi. Daha sonraki
çalışmalarını elektrik ve magnetik üzerine yoğunlaştırdı.
Rayleigh çok iyi bir eğitmendi. Onun etkili danışmanlığı sayesinde
Cambridge'de deneysel fiziğin sistematik kuralları geliştirildi. Theory
of Sound adlı yayımı 1877-1878 yıllarında iki cilt olarak yayımlandı.
Diğer çalışmaları 1889-1920 yıllarında basılan altı ciltlik bilimsel
yayımlarda basıldı. . Ayrıca Encyclopaedia Britannica'ya katkıda bulundu
.
Yayımlarında anlaşılması güç konularda bile akıcı bir dili vardı.
Tellafuzuyla yalınlık ve sadelik te bir model olarak gösterilir. 446
sayfalık bütün çalışmalarını kapsayan kitabı, onun ne kadar derin bir
anlama yeteneği olduğunun göstergesidir.
Royal Society (1873)'nin bir üyesiydi. Ve 1885'den 1896'ya kadar
sekreterya görevini yürüttü,ve 1905'den 1908' e kadar da başkanlığını
yaptı. Order of Merit (1902) sahibiydi. Royal Society'nin Copley, Royal,
ve Rumford Madalyaları ile ödüllendirildi, ve 1904 'te Nobel ödülü
aldı.
1871'de Evelyn ile evlendi. Üç oğlu oldu.