Orville
Wright (1871- 1948)
Wilbur Wright (1867 - 1912)
Wright Kardeşler, ilk motorlu uçağı yapan ünlü kardeşlerdir. Wilbur
Wright 1867 yılında doğmuş, 1912 yılında ölmüştür. Kardeşi Orville
Wright ise 1871 yılında doğmuş, 1948 yılında ölmüştür.
Ohio, Daytonlu iki bisiklet ustası olan Wilbur ve Orville Wright,
1899'da kuşların nasıl uçtukları hakkında kendilerine ipucu verebilecek
herşeyi sistemli bir şekilde incelemeye başladılar. Bilimsel eserlerde
ve eski insanların deneyimleri arasında kendi işlerine yarayacak
hiçbirşey olmadığını kısa sürede anlayan Wright kardeşler sadece Berlin
yakınlarındaki bir tepe üstünden planörle uçuş denemeleri yapan ve bu
konuda çok dikkatli notlar tutan Alman mühendisi Otto Lilienthal'in
çalışmaları vardı.
Lilienthal kuşların uçmalarını çok yakından incelediği için planörünün
bir kuşu andırmasına fazla şaşmamak gerekir. Fakat o içlerinde ünlü
ressam Leonardo Da Vinci'nin de olduğu birçoklarını cezbeden tuzağa,
yani kuş uçuşunu temsil eden kanat çırpma olayının cazibesine kapılmadı.
Lilienthal uçabilecek bir uçağın havayla temas halinde olan sabit bir
kanadı olması gerektiğini gösterdi. Kararlı bir uçuşu
gerçekleştirebilmek için gerekli
kontrol sadece onun söylediği böyle bir kanat tarafından sağlanabilirdi
ve bu konuda Wright kardeşler de onunla uyuşuyordu.
Wilbur ve Orville Wright bilimsel öğrenim görmemişler, liseden sonra
yüksek bir okulda gitmemişlerdi. Fakat uçma alanındaki çalışmalarını
ilerlettirken kendi bilimsel yönlerini de model uçaklar, uçurtmalar,
insan taşıyan planörler ile yaptıkları yüzlerce deney sayesinde bu
konuda bilimsel bir eser hazırlayacak kadar ilerlettiler. Hatta
hazırladıkları 200'den çok farklı tipteki kanatları denemek için bir
rüzgar tüneli dahi yaptılar. Wright kardeşlerin 17 Aralık 1903'te North
Carolina'da Orville'in kontrolünde havalanan ilk uçağı aerodinamik ses
teorisine bağlı kalınarak yapılmıştı.
Bu uçak iki pervaneliydi. Pilotla birlikte ağırlığı 335 kg.dı. Bu uçuşun
beş tane görgü şahidi vardır. Orville birinci denemede 12 saniye uçtu.
Ve sadece 37 metre mesafe katetti.
O günkü son denemesinde ise, bu süre 59 saniyeye çıkmıştı ve 280
metrelik bir mesafeye uçmuştu. Daha sonra uçaklarını geliştirdiler ve
1904 yılında uçağa havada dönüşler yaptırarak, geri dönmek suretiyle
kalktıkları noktaya inmeyi başardılar.
Wright kardeşler, iyi bir uçak tasarımında kanadın ani esen şiddetli
rüzgarların zararlı etkisiyle sert havanın aşağı ve yukarı çekici
etkisine karşın pilotun düzeltmesiyle kanadın daha uygun bir vaziyet
almasını sağlayan bir mekanizma bulunması gerektiğini anladılar. Kuşları
gözleyerek sert havalarda uçuş düzeylerini korumak için kanat uçlarını
nasıl büktüklerini not aldılar. Kanat bükmeyi planörlerinin kanatlarının
uçaklarını bir
mekanizma yardımıyla eğerek taklit ettiler. Deneylerinden bunun işe
yarayacağını tahmin etmişlerdir. Gerçekten de işe yaramıştır. Kanat
eğmenin uçuş aerodinamiğini nasıl etkilediğini doğru bir şekilde tahmin
ettiler ve anladılar.
Wright Kardeşler artık uçabilen bir uçak yaratmışlardı ama onu nasıl
uçuracaklarını bilmiyorlardı. Bunu onlara gösterebilecek ne bir kitap ne
de bir öğretmen vardı. Yavaş yavaş ve metotlu bir şekilde uçakla dönüş
yapabileceklerinden çok zaman önce emin olmuşlardı. Daha ilk
denemelerinde uçak tam bir daire dönüşünü kolaylıkla tamamlayarak
havalandıkları noktanın yanına indi. Uçak dizaynı, diğerleri Wright
kardeşlerinin
seviyesine gelinceye kadar bir süre olduğu yerde saydı. Pilotun kanadın
üzerine yatık bir şekilde durmaktan kurtarıp oturmasını sağlayacak bir
yer yapılması gibi zorunlu bir takım şeyler gerekiyordu. Wright
kardeşler pilotun oturabildiği bir uçak dizaynı hazırladılar.
Ayrıca bir de iniş takımı yaparak kendilerini ilk uçuşlarında yanlarında
taşıdıkları
tekerlekli kriko ve monoraydan kurtardılar.